watermelon open field

Καρπούζι υπαίθριο

Το υπαίθριο καρπούζι είναι μια θερμόφιλη, ετήσια καλλιέργεια μεγάλης οικονομικής σημασίας για πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ανήκει στην οικογένεια των Κολοκυνθοειδών και καλλιεργείται ευρέως για την παραγωγή καρπών με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, σάκχαρα και λυκοπένιο. Κατάλληλο για ελαφρά έως μέσης σύστασης εδάφη, το καρπούζι επιτυγχάνει τις καλύτερες αποδόσεις σε περιοχές με υψηλή ηλιοφάνεια και θερμοκρασία. Οι κυριότερες καλλιεργητικές περιοχές είναι η Τριφυλία, η Αργολίδα, η Ηλεία, η Ξάνθη και η Ροδόπη. Η εποχή σποράς διαμορφώνεται ανάλογα με την περιοχή, με στόχο τη συγκομιδή από Ιούνιο έως Αύγουστο. Χρησιμοποιούνται συνήθως υβρίδια με έντονη ανάπτυξη, ανοχή σε ιώσεις και ομοιόμορφο μέγεθος καρπών.

Βοτανολογικά χαρακτηριστικά

Το καρπούζι (Citrullus lanatus) είναι ετήσιο, έρπον ή αναρριχώμενο φυτό της οικογένειας Cucurbitaceae, με καταγωγή από την Αφρική. Διαθέτει εκτεταμένο, επιφανειακό ριζικό σύστημα και μεγάλη φυλλική επιφάνεια, που υποστηρίζει τη φωτοσύνθεση. Είναι μονόικο, με περισσότερα αρσενικά άνθη, ενώ τα θηλυκά εμφανίζονται αργότερα στους κόμβους. Η επικονίαση γίνεται κυρίως με μέλισσες και είναι απαραίτητη για την καρπόδεση. Ο καρπός είναι σαρκώδης ράγα, πλούσια σε νερό και σάκχαρα, με ή χωρίς σπόρους, ανάλογα με την ποικιλία.

Φυσιολογικές ιδιότητες

Το καρπούζι είναι φυτό C4 με έντονη φωτοσυνθετική δραστηριότητα και υψηλή αποδοτικότητα υπό συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας και υψηλών θερμοκρασιών. Η βλαστική ανάπτυξη είναι ταχεία, με εκτεταμένους πλάγιους βλαστούς και μεγάλα φύλλα που προστατεύουν τους καρπούς από τον ήλιο. Η ανθοφορία ξεκινά περίπου 4–5 εβδομάδες μετά τη σπορά ή μεταφύτευση και ακολουθεί η καρπόδεση, η οποία είναι ευαίσθητη στις καιρικές συνθήκες. Οι απαιτήσεις σε νερό αυξάνονται σημαντικά κατά την καρποφορία, ιδιαίτερα από το στάδιο της σκλήρυνσης του πυρήνα και έπειτα. Η περίοδος από την καρπόδεση έως την ωρίμανση διαρκεί 30–40 ημέρες, ανάλογα με την ποικιλία και τη θερμοκρασία. Θερμοκρασίες κάτω των 15°C καθυστερούν την ανάπτυξη, ενώ άνω των 38°C επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα των καρπών.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά

Το καρπούζι αναπτύσσει έρποντες, πολύκλαδους βλαστούς με τριχωτή επιφάνεια και μεγάλο μήκος (έως και 4 μέτρα). Τα φύλλα είναι λοβωτά, μεγάλα και βαθυπράσινα, με πλούσια επιφάνεια φωτοσύνθεσης. Τα άνθη είναι μονήρη και διαχωρίζονται σε αρσενικά και θηλυκά, με τα τελευταία να εμφανίζονται λίγες ημέρες αργότερα. Ο καρπός είναι σφαιρικός ή ελλειψοειδής, με πράσινο ή ραβδωτό φλοιό, σάρκα κόκκινη ή ροζ και βάρος που κυμαίνεται συνήθως από 6 έως 12 κιλά. Οι σπόροι είναι μαύροι ή καφέ, ενώ στα στείρα υβρίδια (seedless) απαιτείται παρουσία επικονιαστικής ποικιλίας. Το ριζικό σύστημα είναι πλούσιο αλλά επιφανειακό, ευαίσθητο σε υπεραρδεύσεις και χαμηλό οξυγόνο.

Αναπαραγωγικά χαρακτηριστικά

Η καλλιέργεια καρπουζιού ξεκινά με σπορά σε φυτώριο και μεταφύτευση στο χωράφι μετά τις 15 Μαρτίου, όταν η θερμοκρασία εδάφους υπερβεί τους 16°C. Η ανθοφορία ξεκινά 25–30 ημέρες μετά, με τα πρώτα θηλυκά άνθη να εμφανίζονται στα 6–7 φύλλα. Η επικονίαση γίνεται φυσικά με μέλισσες και βομβίνους και συνιστάται η εγκατάσταση μελισσοσμηνών στο χωράφι (2–3 κυψέλες/στρέμμα). Η καρπόδεση είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε απότομες διακυμάνσεις θερμοκρασίας ή χαμηλή ηλιοφάνεια. Για καλύτερη ποιότητα και ομοιομορφία, περιορίζεται ο αριθμός καρπών ανά φυτό σε 1–2. Η συγκομιδή γίνεται όταν ο φλοιός σκληρύνει, η βάση του καρπού κιτρινίσει και ο ήχος από το χτύπημα γίνει βαρύς και “κούφιος”.

 

Κλιματικές απαιτήσεις

Το καρπούζι είναι φυτό θερμόφιλο και φωτοευαίσθητο, γεγονός που σημαίνει ότι η επιτυχία της υπαίθριας καλλιέργειας εξαρτάται απόλυτα από τις κατάλληλες κλιματικές συνθήκες.

Θερμοκρασία

Η ιδανική θερμοκρασία για τη βλάστηση, ανάπτυξη και καρπόδεση του καρπουζιού κυμαίνεται μεταξύ 22–35°C. Θερμοκρασίες <16°C επιβραδύνουν τη βλαστική ανάπτυξη, ενώ <12°C περιορίζουν τη ριζική δραστηριότητα. Αντίθετα, τιμές >38–40°C με ξηρό αέρα προκαλούν αποτυχία καρπόδεσης, εγκαύματα στα φύλλα και υποβάθμιση της ποιότητας. Το φυτό είναι ευαίσθητο στον παγετό και καταστρέφεται σε θερμοκρασίες κάτω από 2–3°C.

Βροχόπτωση

Οι βροχοπτώσεις είναι ωφέλιμες στα πρώτα στάδια της καλλιέργειας, αλλά γίνονται προβληματικές από την καρπόδεση και μετά. Βροχές κατά την ωρίμανση, σε συνθήκες υγρασίας και ζέστης, αυξάνουν τον κίνδυνο μυκήτων και σκασίματος καρπών. Η συνολική ανάγκη σε νερό ανέρχεται σε 500–600 mm, με αυξημένη ζήτηση στη φάση ταχείας ανάπτυξης των καρπών.

Ηλιακό Φως

Το καρπούζι χρειάζεται έντονη ηλιακή ακτινοβολία, με τουλάχιστον 10 ώρες ηλιοφάνειας την ημέρα, για να επιτελείται απρόσκοπτα η φωτοσύνθεση και η παραγωγή σακχάρων, που καθορίζει τη γεύση και την εμπορική αξία του καρπού. Η σκίαση ή παρατεταμένη συννεφιά οδηγεί σε άνοστη σάρκα, ανεπαρκή χρώση και μειωμένη περιεκτικότητα σε διαλυτά στερεά (Brix).

Άνεμος

Οι άνεμοι σε μέτριες ταχύτητες δεν επηρεάζουν την καλλιέργεια, όμως ισχυροί άνεμοι (>40 km/h) μπορούν να προκαλέσουν μηχανικές φθορές σε βλαστούς και άνθη, και να διαταράξουν την επικονίαση. Σε περιοχές με συχνούς ανέμους συνιστάται φύτευση σε προσανατολισμό παράλληλο με τη διεύθυνση του ανέμου ή χρήση ανεμοφραχτών.

Υγρασία

Η σχετική υγρασία του αέρα είναι προτιμότερο να κυμαίνεται στο 50–70%, ειδικά κατά την ανθοφορία και την καρπόδεση. Υψηλότερη υγρασία (>80%) κατά την ωρίμανση αυξάνει τον κίνδυνο για βοτρύτη (Botrytis cinerea) ή ανθράκωση, ενώ σε συνδυασμό με βροχοπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε σχίσιμο των καρπών λόγω απότομης απορρόφησης νερού από το ριζικό σύστημα.

Εδαφικές απαιτήσεις

Το καρπούζι αποδίδει άριστα σε εδάφη αμμώδη έως μέσης σύστασης, καλά στραγγιζόμενα, πλούσια σε οργανική ουσία και με βάθος άνω των 60–80 cm. Το pH πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 6 και 7,5. Η καλλιέργεια αποφεύγεται σε βαριά, αργιλώδη ή ψυχρά εδάφη, λόγω του αυξημένου κινδύνου σηψιρριζιών. Πριν τη σπορά ή μεταφύτευση, γίνεται εδαφική κατεργασία και ενσωμάτωση λιπάσματος και κοπριάς. Η χρήση μαύρου πλαστικού για εδαφοκάλυψη μειώνει την εξάτμιση, περιορίζει τα ζιζάνια και αυξάνει τη θερμοκρασία του εδάφους. Συνιστάται η χρήση υβριδίων με ανθεκτικά υποκείμενα σε περιπτώσεις εδαφικών παθογόνων ή μονοκαλλιέργειας.

Προετοιμασία εδάφους

Η προετοιμασία εδάφους είναι κρίσιμη για την υπαίθρια καλλιέργεια καρπουζιού, καθώς το φυτό είναι ευαίσθητο στη συμπίεση και την κακή στράγγιση. Προηγείται εδαφολογική ανάλυση και διορθώσεις οργανικής ουσίας, pH (6,0–7,0) και θρεπτικών. Προτιμώνται ελαφρά, καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη· αποφεύγονται βαριά και υγρά λόγω κινδύνου ασθενειών.

Η βασική κατεργασία περιλαμβάνει όργωμα (30–40 cm), φρεζάρισμα, ισοπέδωση και σχηματισμό αναχωμάτων. Ενσωματώνονται κοπριά ή κομπόστ (2–4 τ/στρ.) και βασική λίπανση. Πριν τη φύτευση τοποθετούνται πλαστικά mulch και στάγδην άρδευση. Σε περιοχές με παθογόνα, εφαρμόζεται απολύμανση εδάφους. Η φύτευση ξεκινά όταν η θερμοκρασία εδάφους υπερβεί τους 16–18°C.

Βασική Λίπανση

Η βασική λίπανση εφαρμόζεται κατά την προετοιμασία του εδάφους και προσαρμόζεται ανάλογα με την ανάλυση. Συνήθως ενσωματώνεται ένα πλήρες λίπασμα τύπου 10-15-20 ή 12-12-17 σε ποσότητα 80–120 κιλά/στρέμμα, μαζί με κοπριά (2–3 τόνοι/στρέμμα) ή κομπόστ. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στον φώσφορο και το κάλιο, ώστε να ενισχυθεί η ριζοβολία και η ποιότητα των καρπών. Η εφαρμογή μπορεί να συμπληρωθεί με μικροβιακά εμβόλια ή οργανικά εκχυλίσματα για ενίσχυση της εδαφικής ζωής. Στη συνέχεια, η λίπανση συνεχίζεται με υδρολίπανση μέσω στάγδην άρδευσης ανάλογα με το στάδιο της ανάπτυξης.

  • Άζωτο (Ν)

    Το άζωτο είναι βασικό για τη βλάστηση και την πρώιμη ανάπτυξη. Η υπερβολή του οδηγεί σε υπερβολική φυλλομάζα και μειωμένη ποιότητα καρπών.

  • Φώσφορος (P)

    Ο φώσφορος είναι απαραίτητος για ισχυρό ριζικό σύστημα, ανθοφορία και καρπόδεση.

  • Κάλιο (Κ)

    Το κάλιο ενισχύει το χρώμα, τη γλυκύτητα και τη συνοχή της σάρκας. Σημαντικό για μεταφορά σακχάρων.

  • Ασβέστιο (Ca)

    Το ασβέστιο μειώνει τα σχισίματα και ενισχύει τη δομή των καρπών. Επιπλέον, βοηθά στη μεταφορά άλλων θρεπτικών.

  • Μαγνήσιο (Mg)

    Το μαγνήσιο βοηθά στη φωτοσύνθεση. Η έλλειψη του προκαλεί κιτρίνισμα των παλιών φύλλων.

  • Θείο (S)

    Το θείο είναι σημαντικό για τα αρωματικά συστατικά και την υγεία του φυτού.

  • Βόριο (B)

    Το βόριο είναι καθοριστικό για καρπόδεση και προλαμβάνει την κούφια καρδιά.

  • Ψευδάργυρος (Zn)

    Ο ψευδάργυρος ρυθμίζει τις αυξίνες και ενισχύει την ανάπτυξη των βλαστών.

  • Σίδηρος (Fe)

    Ο σίδηρος προλαμβάνει τις χλωρώσεις και είναι απαραίτητος για την παραγωγή της χλωροφύλλης.

  • Μαγγάνιο (Mg)

    Το μαγγάνιο έχει εξέχοντα ρόλο στη φωτοσύνθεση και την αντιοξειδωτική άμυνα.

  • Χαλκός (Cu)

    Ο χαλκός σχετίζεται με το μεταβολισμό και την ανθεκτικότητα του φυτού σε παθογόνα.

  • Μολυβδαίνιο (Mo)

    Το μολυβδαίνιο βοηθά στη χρησιμοποίηση του αζώτου και είναι χρήσιμο σε όξινα εδάφη.

Προτεινόμενα προϊόντα θρέψης

HaifaStim Calmaster

HaifaStim™ Calmaster

haifastim force agrisc 2

HaifaStim™ Force

haifastim vigor agrisc 3

HaifaStim™ Vigor

haifastim wallup agrisc 2

HaifaStim™ Wall Up

haifastim vim agrisc 2

HaifaStim™ Vim

haifastim promo agrisc 1

HaifaStim™ Promo

haifastim booster agrisc

HaifaStim™ Booster

BeautyMary package

Beauty Mary Stim 20-20-20

Διαφυλλικές εφαρμογές

Οι διαφυλλικές εφαρμογές χρησιμοποιούνται σε συμπληρωματική βάση, ειδικά όταν υπάρχουν τροφοπενίες ή αυξημένες απαιτήσεις. Το βόριο εφαρμόζεται προανθικά για βελτίωση της καρπόδεσης. Το ασβέστιο προστίθεται μετά την καρπόδεση για σταθερότητα και αποφυγή σχισίματος. Ο σίδηρος και το μαγνήσιο χρησιμοποιούνται σε περιόδους έλλειψης ηλιοφάνειας ή χλωρώσεων. Οι εφαρμογές γίνονται νωρίς το πρωί ή απόγευμα, σε θερμοκρασίες κάτω των 28°C και υγρασία κάτω του 70%. Συνιστάται η χρήση διαφυλλικών σκευασμάτων χαμηλής αγωγιμότητας και υψηλής διαλυτότητας. Δεν πρέπει να συνδυάζονται με φυτοπροστατευτικά χωρίς τον έλεγχο φυτοτοξικότητας.

Υδρολίπανση

Η υδρολίπανση αποτελεί βασικό εργαλείο στη θρέψη του υπαίθριου καρπουζιού, εξασφαλίζοντας ακριβή και σταδιακή παροχή των θρεπτικών στοιχείων μέσω του συστήματος στάγδην άρδευσης. Στην αρχή της καλλιέργειας (πρώτες 3–4 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση), δίνεται έμφαση στο άζωτο (N) και το φώσφορο (P), για την ενίσχυση της βλάστησης και της ριζοβολίας. Από την έναρξη της καρπόδεσης και έως την ωρίμανση, αυξάνονται οι ανάγκες σε κάλιο (K), το οποίο πρέπει να είναι το κυρίαρχο στοιχείο στη λίπανση, καθώς καθορίζει τη γλυκύτητα, το μέγεθος και τη συνεκτικότητα της σάρκας.

Η παροχή γίνεται καθημερινά ή ανά 2 ημέρες, σε πολύ μικρές δόσεις (fertigation), ώστε να αποφεύγονται απώλειες και να διατηρείται σταθερό το επίπεδο των θρεπτικών. Χρησιμοποιούνται εναλλάξ λιπάσματα νιτρικά, φωσφορικά, καλιούχα, θειικά, ώστε να ελέγχεται το pH και να απορροφώνται καλύτερα τα στοιχεία.

Ο συνολικός όγκος νερού άρδευσης ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο εδάφους και την εποχή, αλλά κατά την πλήρη καρποφορία κυμαίνεται από 3 έως 6 κυβικά μέτρα ανά στρέμμα την εβδομάδα. Σε αμμώδη εδάφη ή σε περιόδους υψηλών θερμοκρασιών, οι ανάγκες μπορεί να φτάσουν τα 1.000 λίτρα/στρέμμα την ημέρα. Απαραίτητος είναι ο συνεχής έλεγχος της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (EC) και του pH του διαλύματος, με ιδανικές τιμές EC 1,5–2,2 dS/m και pH 5,8–6,5.

gardeners people checking organic fresh salad farming season greenhouse agricultural grower woman typing plantation production tablet concept agronomy hydroponic farm scaled
Κατέβασε τον Οδηγό

Κατέβασε το ολοκληρωμένο πρόγραμμα θρέψης!

Οι αναφερόμενες δόσεις και στάδια ανάπτυξης είναι ενδεικτικά και αναπροσαρμόζονται πάντα ανάλογα με τις συστάσεις του γεωπόνου συμβούλου. Γιατί η ορθολογική λίπανση εκτιμάται πάντα σε σχέση με:

  • Αναμενόμενη απόδοση
  • Χαρακτηριστικά εδάφους
  • Πυκνότητα φύτευσης
  • Συνθήκες περιβάλλοντος
  • Στάδιο ανάπτυξης
  • Ζωηρότητα φυτού
  • Καλλιεργητική διάρκεια
  • Υβρίδιο

Για αναζήτηση ξεκινήστε να πληκτρολογείτε και πατήστε enter

Κύλιση στην κορυφή